Batman is een Amerikaanse fantasyfilm uit 1989 van regisseur Tim Burton, gebaseerd op de gelijknamige stripreeks van Bob Kane. Het titelpersonage wordt gespeeld door Michael Keaton. De film was een groot kassucces, de best bezochte film van 1989.
Verhaal:
Nadat hij als kind getuige was van de moord op zijn ouders heeft multimiljonair Bruce Wayne (Keaton) gezworen om de misdaad te bestrijden. Bij een overval op een chemische fabriek valt de misdadiger Jack Napier (Nicholson) door toedoen van Batman in een vat met zuur, waardoor hij misvormd raakt. Hij komt terug als de Joker en neemt de misdaad in de stad over. Batman is de enige die hem kan tegenhouden.
De film was het eerste deel van een cyclus Batmanfilms, waar later Batman Returns (1992), Batman Forever (1995) en Batman and Robin (1997) toe gingen behoren. De film is donkerder dan de meer campyBatman-televisieserie uit de jaren zestig. In 2005 begon een nieuwe, nog duisterder en nog minder campy trilogie bestaande uit Batman Begins (2005), The Dark Knight (2008) en The Dark Knight Rises (2012).
In 1980 kwam het idee om ook een film te maken over Batman. Tom Mankiewicz, die mede had geschreven aan het scenario van Superman (1978), schreef een eerste versie van een scenario, waarin de oorsprong van Batman werd verteld, met de Joker en Penguin als de slechteriken. Robin zou aan het einde van de film in kostuum verschijnen. De film zou in 1985 worden uitgebracht, maar werd uitgesteld totdat het project werd opgepikt door producenten Jon Peters en Peter Gruber. Zij trokken Tim Burton aan voor de regie, nadat zijn film Pee Wee's Big Adventure een onverwacht succes was geworden. Burton herschreef samen met zijn toenmalige vriendin Julie Hickson een herziene versie, en gaf in 1986 aan Sam Hamm de opdracht om een nieuw scenario op basis van zijn wijzigingen te schrijven.
In 1988 kreeg het project groen licht, nadat Burtons Beetlejuice een groot succes bleek. In september 1988 ging de film in productie, en in oktober werd begonnen met filmen. In december was de film klaar. Gotham City werd ontworpen door de Britse ontwerper Anton Furst. Het sombere, stedelijke setontwerp deed denken aan de sets van films als Metropolis en Blade Runner. Furst combineerde hierin expres verscheidene architectuurstijlen, waardoor Gotham City niet uit een duidelijke tijdperiode kwam en de stad zeer lelijk en troosteloos overkwam.
Toen bekend werd dat de film gemaakt werd, heerste er onder de fans van de stripserie de angst dat de film de luchtige, kluchtachtige toon van de televisieserie uit de jaren zestig zou overnemen. Hierbij speelde de keuze voor Michael Keaton als Batman een grote rol, aangezien Keaton tot die tijd voornamelijk bekend was voor zijn werk in lichte filmkomedies. De film bleek echter trouw aan de originele stripreeks. Ook was de invloed van de donkere Batmanstrips van Frank Miller uit 1986, Batman: The Dark Knight Returns, duidelijk. Batman werd een groot succes, die $100 miljoen dollar opbracht in de eerste tien dagen en uiteindelijk wereldwijd meer dan $400 miljoen opbracht. In Noord-Amerika alleen al maakte de film zo'n $82,8 miljoen dollar winst.
Toch kwam er enige kritiek, vooral van mensen die Batman vooral kenden van de televisieserie en een gelijksoortige film verwachtten. Sommige critici, waaronder vooraanstaand recensent Roger Ebert, merkten op dat de film misschien prachtig visueel was vormgegeven, maar de inhoud, het verhaal vrij dun was. Andere recensenten, waaronder Leonard Maltin, merkten op dat de slechterik, de Joker, een veel interessanter personage was dan de held, Batman, en in iedere scène waarin hij zit de show steelt.
Naast de regie van Burton en de speciale effecten werden bij ontvangst vooral de dramatische muziekscore van Danny Elfman en het sombere, stedelijke setontwerp van Anton Furst en Peter Young geprezen. Furst en Young werden beloond met een Academy Award voor het best set design. Jack Nicholson kreeg voor zijn rol een Golden Globe-nominatie. Verder werd de film genomineerd voor zes BAFTA's en kreeg de film twee People's Choice Awards, voor Favoriete Film en Favoriete Filmdrama, die hij deelde met Steel Magnolias.
De film ging gepaard met een uitgebreide promotiecampagne, met onder andere speelgoed, T-shirts, buttons en posters met het zwart-gele vleermuislogo.
Ook verschenen er twee muziekalbum, een officiële, instrumentale versie van Danny Elfman en een album van Prince met Batman en de Joker als hoofdthema, waarvan enkele nummers ook in de film te horen waren. Voor de makers van de film was de link tussen Prince en de Joker niet ver weg, aangezien beide figuren een voorkeur hadden voor het dragen van paarse kleding. De muziek van Prince werd een groot succes en bereikte in verscheidene landen, waaronder de Verenigde Staten en Nederland, de nummer-eenpositie. Ook het nummer Batdance werd een grote hit. Zowel de filmmuziek van Elfman als een nummer van Prince, "Partyman", werden genomineerd voor een Grammy Award.
